تشخیص و درمان حساسیت غذایی

حساسیت غذایی چیست؟
حساسیت غذایی بیماری‌ ای است که معمولاً زمانی رخ می دهد که سیستم ایمنی شما دچار اشتباه می‌شود. در کل همان‌ طور که همه ما می‌دانیم سیستم ایمنی وظیفه مراقبت از بدن در برابر میکروب ‌ها، ویروس، ‌ها و باکتری ‌های گوناگون مضر را دارد و برای محافظت از بدن از آنتی ژن های مختلفی استفاده می‌کند. این آنتی ژن آنتی بادی نام دارند که خودشان را به صورت التهاب ‌های گوناگون نشان می دهند اما متاسفانه در برخی موارد به دلیل اشتباه سیستم ایمنی بدن گاهی یک ماده غذایی سالم به ‌عنوان دشمن تشخیص داده می‌شود و باعث می‌شود که بدن شما به آن واکنش ‌های شدیدی نشان دهد و آنتی ‌بادی‌ های زیادی را تولید نماید. تولید آنتی‌ بادی‌ های گوناگون در بدن شما با التهاب‌ های شدیدی همراه بوده که می‌توانند از یک آب ‌ریزش بینی ساده شروع شود و در نهایت حتی موجب شوک و مرگ فرد شود. این ماده حساسیت زا ممکن است که مواد مختلف و گوناگونی مانند گرده گیاهان، مواد غذایی مختلف، و یا همچنین برخی دارو ها مانند پنی‌سیلین باشد که حساسیت ‌زا هستند و باعث می‌شوند که فرد به آن‌ ها واکنش نشان دهد. توجه نمایید که این مواد به ‌خودی ‌خود هیچ گونه خطری ندارد بلکه واکنش سیستم ایمنی بدن شما به آن‌ ها است که می‌تواند خطرناک باشد و باعث مشکلات گوناگونی شود. همچنین شاید برای شما جالب باشد که بدانید حساسیت غذایی حدوداً شش تا هشت درصد و در بین کودکان زیر سه سال و بیشتر از سه درصد بزرگسالان را درگیر خودش می‌کند و درمان قطعی برای آن وجود ندارد. اما با افزایش سن کودکان حساسیت های گوناگون را پشت سر می‌گذراند و بدن آن‌ ها در برابر این حساسیت‌ ها مقاوم ‌تر می‌شود.
 


علائم آلرژی غذایی و یا حساسیت غذایی
در برخی از افراد که بسیار زیاد نیز می باشد حساسیت غذایی ارثی می باشد اما پیش ‌بینی این ‌که یک کودکی که هنوز بدنیا نیامده است می تواند آلرژی های گوناگون را از طریق دی‌ان‌ای های پدر و مادر خود به ارث ببرد یا خیر یک امر کاملاً غیر ممکن می باشد، اما برخی تحقیقات نشان می دهد که برای مثال اگر کودکی به بادام ‌زمینی حساسیت داشته باشد احتمال این‌که خواهر و یا برادر کوچک ‌تر او نیز به بادام زمینی حساسیت داشته باشد بسیار بالاست. آلرژی‌ های غذایی می‌توانند از یک حساسیت غذایی خفیف تا یک حساسیت شدید و کشنده متغیر باشد. فقط به این دلیل که واکنش های اولیه یک شخص به یک ماده حساسیت را پایین می باشد نشان‌ دهنده این نیست که همه واکنش ‌ها در همه افراد مشابه او خواهد بود. توجه نمایید که اگر یک ماده غذایی در یک بازه زمانی اثرات کمی داشته باشد دلیل نمی‌شود که آن ماده غذایی در بازه زمانی دیگری هیچ ‌گونه علائم شدیدتری را از خود نشان ندهد. در بعضی موارد این واکنش بدن به یک ماده غذایی حساسیت زا می توانند بسیار ناخوشایند و دردناک باشد اما زیاد شدید نباشد و در برخی دیگر از افراد می تواند این واکنش بسیار شدید و ترسناک باشد. شایع‌ ترین علائم حساسیت غذایی شامل سوزش های داخل دهانی، کهیر، خارش شدید و یا اگزما، تورم لب‌ ها، صورت، زبان، و یا قسمت ‌های دیگر بدن، خس خس گرفتگی بینی و یا به وجود آمدن مشکلات تنفسی، درد در ناحیه شکم، اسهال و یا استفراغ، گیجی، سرگیجه و غش کردن و همچنین شوک شدید و آنافیلاکسی. آنافیلاکسی مرحله آخر  حساسیت غذایی افراد به یک ماده غذایی می ‌باشد که می‌تواند بسیار شدید شود در این حالت عوارضی مانند انقباض و تنگ شدن مجاری هوایی فرد، تورم بیش از حد گلو که نفس کشیدن را دشوار می‌کند، شوک به بدن با افت شدید فشار خون، بالاتر رفتن ضربان قلبی، و انواع مختلف موارد دیگر می‌توانند بسیار خطرناک باشند. پس آنافیلاکسی یکی از مراحل بسیار خطرناک و ابتلای افراد به حساسیت غذایی می باشد که می‌تواند خطرناک باشد و باید در همان مرحله مراحل اول درمان شود تا از پیشرفت آن جلوگیری شود زیرا ممکن است حتی جان فرد را به خطر بیندازد.



چگونه می توانیم متوجه شوید که شما حساسیت غذایی داریم یا خیر؟
بسیاری از پزشکان و دانشمندان معتقد هستند که انواع مختلف حساسیت ‌های غذایی موروثی هستند و می‌توانند از پدر و یا مادر به فرزند انتقال پیدا کنند بنابراین اگر پدر یا مادر شما دچار حساسیت های غذایی هستید و یا حتی اگر خودتان دچار حساسیت غذایی هستید باید منتظر این باشید که فرزند شما و یا خود شما نیز دچار حساسیت ‌های غذایی شبیه به پدر و مادر خود شوید. تحقیقات دیگر نشان داده ‌است که آن کسانی که خویشاوندان و نزدیکان آن ‌ها دارای انواع مختلف آلرژی های گوناگونی مانند تب یونجه هستند، درصد به ارث رسیدن این بیماری به نوادگان شان بالای نود درصد می باشد. توجه نمایید که برخی از بچه‌ ها نیز با حساسیت های غذایی معین و مشخصی به دنیا می‌آیند در حالی‌ که برخی دیگر از بچه ‌ها به مرور زمان دچار این حساسیت ‌ها می‌شنود که این موضوع می‌تواند به دلیل تغییر محیط اطراف فرد و یا تغییرات در بدن آن‌ ها باشد. بسیاری از مردم نیز به یک ماده غذایی واکنش شدیدی نشان می دهند اما این واکنش نشان دادن، الزاماً به معنای حساسیت غذایی افراد به آن ماده نمی‌باشد بلکه در حقیقت دستگاه گوارشی آن ‌ها توانایی هضم آن ماده را ندارد و این کار باعث می‌شود که بدن آن ‌ها به این ماده حساسیت نشان دهد. پس سیستم ایمنی بدن آن ‌ها هیچ ‌گونه آنتی ‌بادی را ترشح نمی‌کند و این موضوع هیچ‌ گونه خطری را برای فرد ندارد. برای مثال در افرادی که تحمل و  توانایی شکستن مولکول ‌های لاکتوز را ندارند، استفاده این افراد از شیر لاکتوز دار باعث می‌شود که آن‌ ها دچار دل‌ درد های شدید و اسهال و استفراغ شود. در این مورد این افراد به شیر یا لبنیات لاکتوز دار حساسیت ندارد بلکه سیستم گوارشی آن ‌ها توانایی هضم این مواد را ندارد پس باید از این ماده استفاده نمایند. توجه نمایید که واکنش نشان دادن سیستم گوارشی شما به مواد غذایی مختلفی الزاماً به معنی حساسیت غذایی شما نیست و شما باید این دو مورد را با هم اشتباه بگیرید. در درصورتی که شما دچار علائم بسیار شدید و غیر قابل کنترل حساسیت غذایی خودتان شدید باید به پزشک مراجعه نمایید و از او بخواهید که به درمان شما بپردازد.



چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر شما بیست دقیقه الی یک ساعت پس از خوردن غذایتان احساس بدی داشتید امکان ابتلای شما به حساسیت غذایی بالا می باشد. همچنین اگر شما حس می‌کنید که به یک ماده غذایی خاصی حساسیت دارید حتماً به پزشک مراجعه نمایید تا پزشک شما آزمایش ‌های گوناگونی را انجام دهد تا تشخیص دهد که آیا شما به این ماده حساسیت دارید یا خیر تا شما بتوانید استفاده خود را از ماده غذایی مدیریت نمایید. اگر دکتری که شما به سراغ او رفته اید تشخیص دهد که شما به یک ماده غذایی خاص حساسیت دارید شما را به نزد یک متخصص آلرژی می‌فرستد. متخصص آلرژی به بررسی واکنش های بدن شما در گذشته هنگام خوردن و مواد غذایی می‌پردازد و در رابطه با واکنش های بدن شما از شما سوال می‌پرسد. همچنین پزشک شما ممکن است در رابطه با ابتلای کسی از خانواده شما به این بیماری نیز بپرسد. شاید انجام چند آزمایش پوستی را نیز برای شما تجویز نماید تا از حساسیت شما به ماده غذایی خاصی اطمینان حاصل کند. از این تست ‌ها برای بررسی واکنش بدن شما به یک ماده غذایی خاص استفاده می شود پزشک شما چند عصاره مایع از مواد غذایی گوناگونی را روی پوست دست شما می‌ریزد و واکنش دست شما را بررسی می‌کند و متوجه شود که آیا شما به آن ماده غذایی حساسیت دارید یا خیر. آزمایش خون یکی دیگر از راه ‌هایی است که پزشک شما می‌تواند از آن استفاده کند تا متوجه شود که شما هم به یک ماده غذایی خاص حساسیت دارید یا خیر. به این ‌گونه که پس از این ‌که نمونه خون از شما گرفته شد این نمونه به آزمایشگاه فرستاده می‌شود و توسط مواد غذایی گوناگونی آزمایش شود تا حساسیت ‌های غذایی‌ شما به مواد گوناگون  تعیین شود. همچنین روش حذف رژیم غذایی نیز یکی دیگر از راه ‌هایی است که می‌تواند در تشخیص شما به حساسیت غذایی کمک ‌کننده باشد‌. به این صورت که شما شاید مجبور باشید یک الی دو هفته یا رژیم ‌های غذایی خاص را بگیرید و مواد غذایی مشکوک را از برنامه غذایی تان خودتان حذف کنید و دوباره آن‌ ها را به ترتیب به برنامه غذایی خودتان اضافه کنید تا ببینید که بدن شما به کدام ماده حساسیت نشان می دهد.
 


درمان حساسیت غذایی
به طور کل هیچ ‌گونه درمان خاص و مشخصی برای حساسیت غذایی وجود ندارد و شما تنها می‌توانید با استفاده از تشخیص ماده غذایی که به آن حساسیت دارید و عدم استفاده دوباره از آن از ابتلای خود به حساسیت غذایی جلوگیری نمایید و زندگی راحت ‌تری را داشته باشید. شما می‌توانید برای مثال روی برچسب مواد غذایی را که می‌خرید بخوانید تا مطمئن شوید که به مواد سازنده آن ماده غذایی حساسیت غذایی ندارید. اما در صورتی که اشتباهاً چند ماده غذایی حساسیت ‌زایی را استفاده نموده‌اید، دارو های گوناگونی نیز برای کمتر کردن میزان حساسیت وجود دارد. برای مثال برای واکنش حساسیت های خفیف شما می توانید از آنتی هیستامین هایی بدون نسخه استفاده نمایید. زیرا این آنتی‌ هیستامین ‌ها باعث می‌شوند که علائم شما کمتر شود. شما می توانید این دارو ها را بعد از این ‌که با ماده حساسیت زا تماس داشتید استفاده نمایید تا علائم خارش و کهیر را در خودتان کاهش دهید. البته توجه نمایید انواع مختلف آنتی هیستامین‌ ها نمی‌تواند حساسیت ‌های شدید غذایی را درمان نمایند. اما برای حساسیت غذایی شدید شاید افراد به تزریق اپی نفرین و حتی رفتن به اورژانس نیاز داشته باشند. برخی از افرادی که دچار حساسیت ‌های شدید هستند این دارو را همیشه به همراه خودشان دارند و در موارد ضروری می‌تواند از آن استفاده نمایند. دستگاه ترکیبی از یک سرنگ ترکیبی و سوسن نهفته است که وقتی آن را فشار می‌دهید مقداری از دارو را به بدن شما تزریق می‌کند. اما درمان‌ های دیگری مانند ایمنی درمانی و تماس زودرس دو نوع از روش ‌هایی هستند که امروزه با توجه به تلاش بی‌وقفه دانشمندان به وجود آمده‌اند. ایمنی درمانی به این صورت کار می‌کند که برای مثال یک مقداری از غذایی حساسیت زا زیر زبان شما قرار داده می شود و به شما گفته می‌شود که به مرور زمان مقداری غذای حساسیت را بیشتر شود تا بدن شما به آن عادت نماید و در نهایت باعث درمان شما و واکنش نشان ندادن دوباره بدن شما به آن ماده غذایی می شود. تماس زودرس یکی دیگر از راه‌ هایی است که می‌تواند در درمان این بیماری مؤثر باشد. در گذشته گفته می‌شد که به کودکان غذا های حساسیت زا ندهید اما امروزه گفته می‌شود که استفاده از مواد مختلفی مانند کره بادام زمینی به جایی بادام‌ زمینی می‌تواند میزان حساسیت غذایی افراد را تا حد بسیار زیادی پایین بیاورد.